Το οικογενειακό και πολιτικό δράμα του Ευρυπίδη “Φοίνισσες” παρουσιάζει το Εθνικό Θέατρο σε ανοιχτές σκηνές της Αττικής, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου και της περιοδείας τους: Καλοκαίρι 2021.
Οι Φοίνισσες ανήκουν στην τριλογία που συμπληρώνουν οι τραγωδίες Υψιπύλη και Αντιόπη. Διδάχθηκε μεταξύ του 411 και 408 π.Χ. στα εν άστει Διονύσια.
Η αρχαία τραγωδία επανέρχεται σε μία σύγχρονη παράσταση, υπό τη σκηνοθετική ματιά του Γιάννη Μόσχου, για να συνθέσει ένα πολυπρόσωπο οικογενειακό και πολιτικό δράμα και να στρέψει το ενδιαφέρον σε αξίες όπως η δικαιοσύνη, η ισότητα και η ισοτιμία.
Ο Ευριπίδης μια πεντηκονταετία περίπου μετά τον Αισχύλο και τους Επτά επί Θήβας, δραματοποιεί τον μύθο του θηβαϊκού κύκλου που αναφέρεται στα τραγικά συμβάντα του οίκου των Λαβδακιδών και της έριδας για την εξουσία των Θηβών. Από την τριλογία που ανήκουν και οι τραγωδίες Υψιπύλη και Αντιόπη, οι Φοίνισσες είναι η μόνη από τις τρεις που διασώζεται ολόκληρη.
Υπόθεση: Ο συμμαχικός στρατός των Αργείων με επικεφαλής τον εξόριστο Πολυνείκη έχει παραταχθεί έξω από τις πύλες της Θήβας. Στο εσωτερικό, η Ιοκάστη, σε μια απέλπιδα προσπάθεια αποτροπής του κακού, καλεί τους δύο γιους της να λύσουν τη διαφορά με ειρηνικό τρόπο.
Μετά τον χρησμό του μάντη Τειρεσία που αποκαλύπτει τη θεϊκή βουλή που επιβάλλει τη θυσία νεαρού βασιλικού γόνου για την επιτυχή έκβαση της μάχης για τους υπερασπιστές της Θήβας, ο ευσεβής Μενοικέας, γιος του Κρέοντα, πείθεται να θυσιαστεί για το καλό της πόλης.
Στο πεδίο της μάχης οι Θηβαίοι παίρνουν το προβάδισμα. Ετεοκλής και Πολυνείκης αποφασίζουν ο νικητής και κάτοχος του θρόνου να κριθεί από τη μεταξύ τους μονομαχία. Η κατάρα του Οιδίποδα για την αδελφοκτόνο μοίρα των γιών του επαληθεύεται και τα δύο αδέλφια σκοτώνονται ο ένας από το χέρι του άλλου.
Το θέαμα των νεκρών γιων της ωθεί την Ιοκάστη στην αυτοκτονία, ενώ ο Οιδίποδας παίρνει τον δρόμο της εξορίας. Τη διακυβέρνηση της Θήβας αναλαμβάνει ο Κρέων.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Νικηφόρος Παπανδρέου
Σκηνοθεσία – Δραματουργική προσαρμογή: Γιάννης Μόσχος
Σκηνικά: Τίνα Τζόκα
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου
Χορογράφος: Αμάλια Μπένετ
Συνεργάτις χορογράφου: Αντιγόνη Γύρα
Video Design: Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Επιστημονική σύμβουλος: Ελένη Παπάζογλου
Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Βοηθός σκηνοθέτη: Εύη Νάκου
Β’ Βοηθός σκηνοθέτη: Έλενα Αντωνοπούλου
Βοηθός σκηνογράφου: Ευαγγελία Παπαδουράκη
Δραματολόγος παράστασης: Βιβή Σπαθούλα
Διανομή (αλφαβητικά):
Αγγελιαφόρος Γιώργος Γλάστρας
Ιοκάστη Μαρία Κατσιαδάκη
Σφίγγα Σεσίλ Μικρούτσικου
Αντιγόνη Λουκία Μιχαλοπούλου
Παιδαγωγός Κώστας Μπερικόπουλος
Τειρεσίας Αλέξανδρος Μυλωνάς
Μενοικέας Βασίλης Ντάρμας
Ετεοκλής Αργύρης Ξάφης
Οιδίπους Δημήτρης Παπανικολάου
Πολυνείκης Θάνος Τοκάκης
Κρέων Χρήστος Χατζηπαναγιώτης
Χορός (αλφαβητικά): Νεφέλη Μαϊστράλη, Ζωή Μυλωνά, Ελπίδα Νικολάου, Σταύρια Νικολάου, Κατερίνα Παπανδρέου, Κατερίνα Πατσιάνη, Ελίνα Ρίζου, Μαριάμ Ρουχάτζε, Θάλεια Σταματέλου, Στυλιανή Ψαρουδάκη
Φωτογράφος παράστασης: Ελίνα Γιουνανλή
Οι Φοίνισσες, παρόλο που ανεβαίνουν έπειτα από χρόνια, στο παρελθόν είχαν παρουσιαστεί πολλές φορές από το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο (1960, 1965, 1978, 1988), όλες σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή.
Σημείωμα Σκηνοθέτη:
Κατά την αντίληψή μου, κάθε παράσταση ενός έργου του παρελθόντος οφείλει να επαναδιατυπώνει το έργο στο σήμερα, ώστε να επιτρέψει την άμεση επικοινωνία του με το σύγχρονο κοινό.
Γι’ αυτό και προχώρησα σε κάποιες δραματουργικές παρεμβάσεις παίρνοντας αρκετές ελευθερίες στα χορικά και στο φινάλε του έργου, σε μια προσπάθεια να συνδεθεί ο Χορός πιο οργανικά με τη δράση των επεισοδίων και να δοθεί μια καθαρότερη λύση για το τέλος, ενώ έγιναν και κάποιες συμπτύξεις του κειμένου καθώς και λίγες μεταθέσεις στίχων, χάριν σκηνικής οικονομίας.
Ακόμη, οι σκηνοθετικές επιλογές όρισαν και κάποιες άλλες παρεμβάσεις: ο πρόλογος του έργου αποδόθηκε πολυφωνικά από τον Χορό, αντί της Ιοκάστης, επιπλέον στη δική μας παραστασιακή εκδοχή του έργου προστέθηκε η παρουσία ενός βωβού προσώπου: της Σφίγγας, του μυθολογικού αυτού πλάσματος που αναφέρεται συχνά στο κείμενο αλλά δεν εμφανίζεται επί σκηνής. Ελπίζω πως οι δραματουργικές και σκηνοθετικές παρεμβάσεις αυτές λειτουργούν προς όφελος της πρόσληψης του έργου, την αποτελεσματικότητά τους θα την κρίνουν βέβαια οι θεατές της παράστασης.
Οι «Φοίνισσες», αυτή η τραγωδία της διχόνοιας, της εμφύλιας διαμάχης, είναι, ήταν, και θα παραμείνουν −όπως φαίνεται−, επίκαιρες. Ένας κόσμος που μένει τυφλός απέναντι στην Ιστορία και αρνείται να μάθει από το παρελθόν, συνεχίζοντας τις καταστροφικές επιλογές του διχασμού.
Παντού στον κόσμο οι λαοί μοιράζονται διαρκώς σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα, μια τάση που πριμοδοτούν −διαχρονικά− οι περισσότεροι πολιτικοί, όλων των αποχρώσεων, χωρίς καμία διάθεση πραγματικής συνεννόησης και ουσιαστικού διαλόγου, καλώντας τους πολίτες να επιλέξουν στρατόπεδο, να διαλέξουν ανάμεσα σε «αυτούς» και σε «εμάς».
Ο Ευριπίδης στις «Φοίνισσες» βάζει έναν καθρέφτη απέναντί μας, ώστε να αναλογιστούμε την ευθύνη όλων μας για τη διαιώνιση αυτού του κλίματος διχασμού.
Γιάννης Μόσχος
Χρήσιμες Πληροφορίες:
Για την είσοδο του κοινού στις συναυλίες και στις θεατρικές παραστάσεις που πραγματοποιούνται σε ανοιχτούς χώρους δεν απαιτείται rapid test ή self test ούτε πιστοποιητικό εμβολιασμού.
Η είσοδος γίνεται με τη χρήση της μάσκας και με την τήρηση των αποστάσεων τόσο κατά την προσέλευση όσο και κατά τη διάρκεια των παραστάσεων και σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ